Ivo Haartsen zoekt in Zeeuws-Vlaanderen naar groene oplossingen

Ivo Haartsen heeft twee akkerbouwbedrijven – en is actief als loonwerker – in Zeeuws-Vlaanderen. Op 140 hectare grond verbouwt hij (poot)aardappelen, zaaiuien, suikerbieten, wintertarwe, zomergerst, vlas, graszaad, bruine bonen en winterpeen. Hoewel hij niet de ambities heeft om biologisch te telen, zoekt hij wel naar groene oplossingen. Oren en ogen openhouden, helpt hem daarbij. ‘Die bedrijven gebruiken geen chemische producten en zijn daardoor veelal inventief.’

De onderste regio van Zeeland is een bijzonder stukje Nederland. Ook – en zeker – op het gebied van akkerbouw, weet de 40-jarige Ivo Haartsen als geen ander. ‘Zeeuws-Vlaanderen is ingepolderd en dat betekent nogal wat voor de grond. Zo is geen zoet water beschikbaar uit de sloten of kreken, zijn er ingesloten laagtes en hebben de afgelopen droge zomers veel (negatieve) invloed gehad op de opbrengsten van de kleigrond.

De 40-jarige Zeeuw heeft in Waterlandskerkje onder de naam Maatschap Haartsen een akkerbouwbedrijf van 48 hectare met zijn ouders en zus. In Biervliet is hij eigenaar van HD-Agro, een loonwerk- en akkerbouwonderneming van 92 hectare. ‘Die laatste hebben mijn vrouw en ik recent overgenomen van mijn schoonouders, die nog wel betrokken zijn bij de onderneming, nadat ik er al jaren werkzaam was.’

Innovatief en inventief

Hoewel hij niet de ambitie heeft om van gangbaar over te schakelen op biologisch, laat hij zich wel graag inspireren door groene initiatieven. ‘Met het loonwerk heb ik biologische klanten en ik merk dat zij vaak innovatief en inventief zijn. Omdat ze geen gebruikmaken van chemische producten, kunnen ze achteraf minder of niet corrigeren’, legt Haartsen uit.

Daar komt bij dat de ondernemer ervan overtuigd is dat chemie eindig is. ‘Dergelijke producten liggen onder een vergrootglas en daarom probeer ik goede groene alternatieven. Er is een enorme druk van allerlei insecten. De biodiversiteit neemt toe, en dat geldt ook voor de aantallen.’

Haartsen noemt als redenen de strengere regels voor chemische producten – ‘Veertig tot vijftig jaar geleden werden daarmee ook de goede insecten gedood, dat was fout. Later werden ze selectief, dat was goed, en nu raken er teveel verboden zonder goed alternatief’ – de zachte winters – ‘Daardoor sterven de beesten niet’ – en het toenemende aantal plekken waar ze zich kunnen vestigen, zoals overwinterende groenbemesters en akkerranden. ‘Al deze effecten zorgen ervoor dat de populaties snel groeien.’

Proef met chemie en groen

Om daar op een groene manier iets aan te kunnen doen, komt hij twee jaar geleden via CZAV in contact met Pireco. ‘We hebben één proef in zaaiuien gedaan en gaan dat nog twee jaar doen. Ik vind dat je voor een goede proef drie jaren nodig hebt om de juiste conclusies te kunnen trekken. We doen die proef overigens in stroken, afgestemd op de breedte van de zaaimachine en veldspuit, en niet door middel van korte veldjes. Dat maakt het voor mij minder kostbaar en minder intensief.’

Haartsen combineert in de zaaiuien Stimuter en Nemater met een chemische toevoeging – ‘Bij het zaaien het chemische granulaatproduct en daarna drie keer spuiten met Nemater vloeibaar’ – én hij test met alleen het gebruik van Nemater (granulaat en vloeibaar) en Stimuter (vloeibaar) om zijn gewassen weerbaar te maken. ‘Bij de pootgoedaardappelen na graszaad heb ik bovendien Tercol gebruikt om het gewas fitter en gezond te maken.’

Met name de Stimuter verrast hem positief. ‘Daarover was ik eerlijk gezegd wat gereserveerd, maar het product stimuleerde de groei van de plant echt. En dat ook nog eens in een droog jaar.’

Bodemverbetering

Het thema valt: het klimaat, en de daarmee gepaard gaande veranderingen. Maar het gaat verder in de ogen van Haartsen. ‘Branchebreed halen we meer uit de grond dan dat we erin stoppen, dankzij de strenge mestwetgeving voor akkerbouw op klei. Daarom ben ik naast het beschermen van de plant, ook volop bezig met het verbeteren van de bodem. Niet alleen NPK-bemesting, maar zorgen voor een goede balans van alle voedingsstoffen, zoals de elementen zwavel, zink en magnesium.’

Zijn conclusie: we kunnen ons weinig fouten en mislukte percelen veroorloven. Terwijl de onvoorspelbare factoren steeds nadrukkelijker aanwezig zijn. Haartsen benadrukt het belang van de juiste knowhow. ‘Geluk helpt, maar kennis en inrichting zijn cruciaal. Om die reden telen we graszaad, waardoor de grond rust krijgt en we een groter aandeel organische stof creëren. Maar het kan ook gaan over een gewaskeuze en teeltrotatie. Om de gewassen te helpen, of overstappen. Na drie droge jaren in relatief korte tijd hebben we ervoor gekozen te stoppen met plantuien. Daarvoor in de plaats telen we vlas en bruine bonen. Die laatste zijn een eiwithoudend gewas en dat levert ons om die reden een subsidie op.’

Regelgeving

Haartsen spreekt over uitdagende tijden. ‘Hoewel ik net veertig ben geworden, moet ik eerlijk bekennen dat ik er vroeger meer lol in had. De regelgeving is generiek en oneerlijk, en daardoor frustrerend. Een specifiek voorbeeld in ons geval: het slootwater in de directe omgeving is in België goed, maar zodra datzelfde water de grens overgaat, voldoet het in Nederland niet aan de criteria. NGO’s en natuurorganisatie roepen en willen heel veel, maar vergeten een fatsoenlijk verdienmodel. Het zou mooi zijn als we bij het uitvoeren van ons mooie vak weer wat meer bezig mogen zijn met de inhoud.’